پایگاه اطلاع رسانی استانداری گلستان

به گزارش روابط عمومی و امور فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان ،  یکی از شیرینی­های سنتی شهرستان گرگان  جهت پذیرایی از میهمانان، نان پادرازی است که در بین مردم گرگان به "نون عیدی"نیز معروف است که نون عیدی خود مجموعه ای از شیرینی های سنتی این شهرستان از جمله نون خرمایی، نون پادرازی خشک، سرغربیلی و نون زنجبیلی می باشد.

  نون پا درازی از مواد اولیه­ایی چون آرد گندم، شکر، کره حیوانی، خمیر مایه و سیاه دانه تشکیل شده است.

در طی مراحل مختلف پخت نان پادرازی از ابزار و اشیاء متعددی استفاده می­شود. از جمله لگن برای آماده سازی خمیر، کاسه جهت پیمانه مواد اولیه، وردنه چوبی ساده برای پهن کردن خمیرپادرازی روغنی و وردنه چوبی شیاردار برای پهن کردن خمیر پادرازی خشک و ایجاد شیار در رویه نان، شانه جهت نقش زنی رویه شیرینی و جلوگیری از پف کردن خمیر نان، سینی فلزی جهت پهن کردن و فرم دهی خمیر،  سینی جهت پخت در فر، تنور سنتی یا فر شیرینی پزی که برای پخت نان زنجبیلی آن به کار می­رود.

در گذشته پخت شیرینی های سنتی گرگان در منازل و غالباً به صورت گروهی انجام می­شد اما امروزه علاوه بر آن به دلیل تقاضای مردم و بالا رفتن سرعت زندگی و کم شدن فرصت ها، پخت این قبیل شیرینی ها کمتر در منازل صورت گرفته و غالباً این امر در برخی از کارگاه­های قنادی و بصورت مکانیکی نیز انجام می­شود.

نون پا درازی یکی از کم شیرین ترین و ساده ترین شیرینی های سنتی عید گرگانی ها به شمار می رود که به علت استفاده از شکر کم، برای آن دسته از مصرف کنندگان که مشکل دیابت داشته و نمی توانند از محصولات مختلف شیرینی استفاده کنند، مناسب و مورد پسند است.

نان پا درازی به دلیل بهره گیری از مواد غذایی غنی چون گندم، سیاهدانه و ... دارای ارزش غذایی بالایی است. به­عنوان مثال می­توان به شاخص­ترین مواد اولیه بکار رفته در شیرینی­ نان پادرازی همچون سیاهدانه اشاره نمود که خاصیت شگفت انگیزی در پیشگیری از ابتلا به سرطان به ویژه سرطان روده بزرگ دارد. از دیگر خواص سیاه دانه را می توان در ترکیب معجون سیاه دانه و عسل معروف به معجون دوسین دید که از داروهای ساده و در عین حال موثری هست که از قدیم در طب سنتی محبوب بوده و برای درمان بیماری های مختلفی از آن استفاده می شده است.این معجون دارای خواص بسیار زیادی است. از دیگر خواص این دانه عبارتند از : سیاه دانه طبیعت گرمی دارد. به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیموکیتون، دارای اثرات ضد تشنجی است، برطرف کننده سردرد و میگرن، ناراحتی های کلیوی و دیابت نوع 2، و...

 از خصایص ویژه پخت این نوع شیرینی ها ، تعاون و همیاری فامیل مخصوصاً همسایه ها و هم محلی ها بود. کار جمعی و پیشبرد چنین کارهایی نه تنها موجب تسریع در کار، بلکه خود باعث ایجاد فضای جمعی مفرح و شاداب گشته و موجب صمیمانه تر شدن جمع آنها   می­گردد.

از موارد مشابه نان پادرازی می توان به برخی از شهرستان­های سایر استان ها چون قزوین اشاره نمود که شیرینی به این نام  برای ایام نوروز پخته  می شود اما تفاوت هایی در نان قزوین و گرگان در خصوص مواد اولیه و تا حدی شکل ظاهری آن دیده می شود.در ترکیبات نان قزوین از تخم مرغ و آرد برنج در سه طعم زعفران، کاکائویی و  وانیلی نیز استفاده می شود.

لازم بذکر است با توجه به اهمیت حفظ این میراث ناملموس با پیگیری های صورت گرفته در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان و تهیه پرونده اثر توسط واحد ثبت آثار  ، نان پادرازی با عنوان میراث فرهنگی ناملموس به شماره 1161 در سال 1394 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.