از آنجايي كه در تقويم رسمي كشور، ششم مرداد ماه به عنوان روز ملي كارآفريني و ترويج آموزش‌هاي فني و حرفه اي نام گرفته است و با توجه به نقش و وظايف دانشگاهها به عنوان گهواره پرورش كارآفريني و قلب تپنده اقتصاد دانش بنيان، به سراغ دكتر علي نجفي‌نژاد، رياست دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان رفتيم تا درخصوص نقش دانشگاهها در توسعه كارآفريني، ويژگي‌ها و وظايف دانشگاه نسل سوم و … گفتگويي را با وي انجام دهيم.
رئيس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در پاسخ به اين سوال كه چه ضرورتی سبب شده است دانشگاهها به طور جدی به توسعه کارآفرینی ورود کنند گفت: در ابتدا جا دارد روز كارآفريني را به جهادگران عرصه كسب‌وكار و كارآفريني تبریک بگویم. مایلم در پاسخ به پرسش شما مقدمه‌ای را عرض کنم. جهان در دهه‌‌های اخير شاهد رخداد تحولات و دگرگوني‌هاي گسترده‌ای در عرصه دانش و فناوري و توسعه اقتصادي و اجتماعي كشورها بوده است. اين دگرگوني‌ها روي‌هم رفته برآيش عصر جديدي از توسعه را در پي داشته كه اصطلاحاً اقتصاد دانش بنیان ناميده مي‌شود. از منظر اقتصاد دانش‌محور، تركيب و تلفيق دانش و نوآوري‌هاي فناورانه، سبب‌ساز نوعي هم‌افزايي در زنجيره‌هاي توليد و بازار مي‌شود و موجبات دستيابي به ارزش‌افزوده، بهره‌گيري از مزيت نسبي و تسهيل كارآفريني و نوآوري را فراهم مي‌آورد. اساس و هسته اصلي اقتصاد و توسعه دانش بنيان، سرمايه انساني داراي ظرفيت توليد با بهره وری بالا، كارآفريني و نوآوري و توانایی بهره‌گيري از دانش و فناوري و مهارت‌هاي مديريتي است. جامعه علمی و نخبگان حد اعلای این سرمایه انسانی و اجتماعی برای پیشبرد کارآفرینی مبتنی بر دانش به شمار می‌روند. به¬عبارت ديگر، كارآفريني محمل و مجرايي براي عملياتي نمودن نقش‌آفريني دانشگاه در فرآيند توسعه دانش‌بنيان و تحقق جامعه دانايي محور محسوب مي‌شود. دراين بين، كارآفريني، يك كاركرد يا رويكرد كاركردي و دانشگاه يك كارگزار دانشی و توسعه دانش‌بنيان، يك فرآيند يا جريان همه‌جانبه و پويا در همه حوزه ها ازجمله کشاورزی و منابع طبیعی به شمار مي‌رود. در چنین شرایطی از نظام آموزش عالی کشاورزی منابع طبیعی کشور و به طور مشخص دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی و نهادهای مرتبط انتظار می رود حرکت نهادمند و راهبردی را برای توسعه کارآفرینی از طریق سه کارکرد محوری آموزش وپرورش دانش آموختگان کارآفرین، تولید و رسانش تجاری و ارزش افزای دانش و فناوری و نیز ترویج کارآفرینی در بخش کشاورزی و منابع طبیعی آغاز نمایند. علی رغم آشکار بودن ضرورت چنین رسالتی، در عمل شواهد آشکاری نظیر بیکاری پرشمار دانش آموختگان کشاورزی و منابع طبیعی، نرخ پایین کارآفرینی دانشی و فناورانه در این حوزه و نیز ضعف روحیه، فرهنگ و ارزش های کارآفرینانه در بین مولدان و کنشگران بخش کشاورزی و منابع طبیعی گویای وجود نقصانی در کارکرد توسعه ای نظام آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کشور است که تداوم آن از یک سو موجب دامن زدن به کلاف سردرگم توسعه نیافتگی این بخش ها از یک سو و هدر رفت منابع و سرمایه های اختصاص یافته و فرصت های از دست رفته می شود. در چنین شرایطی تداوم گسترش عرضه‌مدار آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و دل بستن به نشانگرهای کمی نظیر تعداد موسسه، رشته دایر شده و دانش آموختگان و نظایر آنها نه تنها دوا و مرهمی برای دردهای این بخش نخواهد بود بلکه باعث بحرانی شدن مسئله هم خواهد شد.
دكتر علي نجفي نژاد با اشاره به ويژگي‌ها و ماهیت دانشگاه نسل سوم به اهميت نقش‌آفرینی دانشگاه در توسعه کارآفرینی پرداخت و افزود: از دید متخصصان آموزش عالی، نهاد دانشگاه تا کنون چند نسل را در مسیر تکامل خود پشت سر گذاشته است و به عبارتی پوست انداخته تا بتواند پاسخگوی نیازهای جوامع بشری باشد. در این بین، دانشگاه کارآفرین (Entrepreneurial University) پس از دانشگاه نسل اول (آموزش‌محور)، و دوم (پژوهش محور)، دانشگاه نسل سوم محسوب می‌شود. در این نوع دانشگاه تمامی ساختار (تشکیلات) و کارکرد (فعالیت‌ها) در خدمت کارآفرینی و توسعه کسب‌وکار یا حمایت از آن است. دانشگاه گهواره پرورش كارآفريني و نهاد مهندسي فرآيند فراگير، پويا و پايدار توسعه كارآفريني دانش‌بنيان در سطح جامعه به شمار مي‌رود. بر مبنای این الگو، از دانشگاه بسان مولفه محوري شبكه ملي توسعه كارآفريني انتظار مي‌رود در مقام يك نهاد پيشرو چشم‌انداز، رسالت، ساختار و كاركردهاي خويش را در راستاي تسهيل جريان توسعه كارآفريني در سطح جامعه جهت‌دهي، ساماندهي و بهسازي نمايد. نقش‌آفريني دانشگاه در فرآيند توسعه كارآفريني در سطح جامعه مصداق عملی تحقق اقتصاد مقاومتی، تسهيل‌گر گذار به جامعه دانايي‌محور به شمار مي‌رود و از رهگذر كاركردهاي هم‌افزايانه و پيوسته‌اي همچون آموزش (آموزش كارآفرينانه)، پژوهش با رويكرد دانش‌افزايي و توسعه فناوري (كارآفريني فناورانه مبتني بر ارزش‌افزايي دانش)، ترويج و تسهيل توسعه كارآفريني از مجراي خدمات اجتماعي دانشگاهي (برون‌رساني كارآفرينانه دانشگاهي) محقق مي‌شود.
رئيس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به اقدامات اين دانشگاه را برای تحقق دانشگاه نسل سوم پرداخت و گفت: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیش از نیم قرن سابقه یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های تخصصی کشور به شما می‌رود که تا کنون از طریق آموزش و تربیت نیروی انسانی در مقاطع مختلف تحصیلی، پژوهش به منظور تولید دانش و فناوری برای بخش کشاورزی و ارایه خدمات علمی تخصصی و ترویجی به بهره‌برداران، سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی در مسیر پیشرفت کشور نقش آفرینی کرده است. طبیعتاً انتظار می رود این دانشگاه با سابقه و با ظرفیت و پتانسیل توسعه‌ای قابل ملاحظه، به لحاظ ورود به مباحث و عرصه‌های جدید نظیر توسعه کارآفرینی نیز پیش رو باشد. از همین رو، یکی از اقدامات موثر اين دانشگاه در راستاي تحقق دانشگاه كارآفرين، تدوين و تصويب سند راهبردي دانشگاه كارآفرين به عنوان نقشه راه راهبردی بوده است. در کنار این اقدام کلیدی، تلاش‌های زیر با برنامه ریزی و مشارکت همه دانشگاهیان انجام شده است: توسعه زيرساخت‌هاي نهادي و فيزيكي دانشگاه كارآفرين نظير كلينيك مادر تخصصي، مركز رشد واحدهاي فناور، مركز كارآفريني، تشكيل كميته كارآفريني و كارگروه هاي تخصصي ذیربط، توسعه آموزش‌هاي كارآفريني در سطح دانشگاه، حمايت ويژه از كسب‌وكارهاي دانشجويي و ايجاد بازارچه هاي كارآفريني، حمايت از فعاليت هاي كارآفرينانه اعضاي هيات علمي دانشگاه و ايجاد فن بازار، حمايت از ثبت اختراعات و حفظ مالكيت فكري اعضاي هيات علمي دانشگاه، تجاري سازي دستاوردهاي پژوهشي اعضاي هيات علمي دانشگاه، ارتباط نهادمند با صنعت از طریق تدوین و عملیاتی نمودن تفاهم‌نامه‌های مشترک با سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، ايجاد شركت هاي دانش بنيان فن آور، تدوين و تصويب آيين نامه ها و شيوه نامه هاي كارآفريني، برگزاري استارت آپ در راستاي شناسايي كارآفرينانه نخبه دانشگاهي، و ايجاد سايت كارآفريني دانشگاه براي فعاليت دانشجويان كارآفرين، انجام پژوهش، چاپ كتاب، مقالات در زمينه كارآفريني و انتشار مجله كارآفريني در كشاورزي.
وي در پايان اين گفتگو به اهميت تدوين و تصويب سند دانشگاه كارآفرين اشاره و خاطر نشان كرد: تدوین این سند حاصل فرآیندی چندمرحله ای با مشارکت اعضای هیات علمی، دانشجویان، دانش‌آموختگان، کارکنان و مدیران دانشگاه، متخصصان و صاحب نظران خارج از دانشگاه در سطح کشور و نیز برخی از مسئولان و کارشناسان سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی است. این فرآیند با هدف زیر پیگیری شد: حساسیت زایی حرفه ای در بین دانشگاهیان در خصوص ضرورت جهت گیری کارآفرینانه آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی و شکل دهی و بسط یک گفتمان دانشگاهی در این خصوص و همفکری و هم‌اندیشی در مورد زمینه ها و ملزومات تحقق الگوی دانشگاه کارآفرین در بخش کشاورزی و منابع طبیعی و تدوین سندی جامع (معروف به سند نشست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان) دربرگیرنده محورهای راهبردی، چالش ها و راهکارهای متناظر برای تلفیق کارآفرینی در ساختار تشکیلاتی و مدیریتی، کارکردهای آموزشی، پژوهشی و فناوری و اجتماعی- فرهنگی مؤسسات آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، ارسال آن به نهادهای مسئول و پیگیری آن به¬عنوان مبنای سیاست گذاری و اقدامات اجرایی در این حوزه از طریق تصویب در نهادهای ذیربط. این سند با خردورزی جمعی مسئله‌گرا در قالب هم‌اندیشی ملی و نیز نشست‌های مستمر کارگروه‌های تخصصی چهارگانه نهایی شد. لازم به ذکر است سند نهایی در 15 ارديبهشت ماه 95 توسط معاون پژوهش و فناوري وزارت علوم تحقيقات وفناوري رونمايي گرديد و مقرر شد با محوریت کمیته کارآفرینی دانشگاه نسبت به تدوین برنامه عملیاتی اقدام شود. این سند در هیات امناء دانشگاه مورد تصویب قرار گرفت و و مبنای کلیه فعالیتهای دانشگاه خواهد بود. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با اقدامات کلیدی که برخی از آنها در پاسخ به پرسش پیشین مطرح شد تعهد خود را به عملیاتی نمودن این سند نشان داده است. به هرحال ما انتظار داریم با اجرایی نمودن این سند به صورت الگوار، نقش‌آفرینی دانشگاه در فرایند توسعه کارآفرینی را به عنوان راهبردی در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی جامه عمل بپوشانیم. ما اعتقاد داریم هر کاری که بتوانیم در حال حاضر برای ارتقای کارآفرینی و توسعه فضای کسب‌وکار برداریم نوعی خدمت لازم و واجب به جامعه است. انشاءالله
