شبهِ‌جزیره میانکاله شبه جزیره‌ای است در منتهی‌إلیهِ جنوبِ شرقیِ دریای خزر، در دوازده‌کیلومتریِ شمالِ شهرِ بهشهر واقع در استان مازندران ایران. مساحت آن بیش از شصت‌وهشت‌هزار هکتار و ارتفاعِ آن بینِ ۱۵ تا ۲۸متر کم‌تر از سطحِ دریای آزاد است. شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان و جزیره آشوراده بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله می باشد. شبه جزیره میانکاله به همراه خلیج گرگان در زمره پناهگاههای حیات وحش کشور می باشند که به علت اهمیت زیاد آن به عنوان ذخیره گاه زیست کره در جهان ثبت گردیده است و به علت وجود پوشش‌های درختچه‌ای و امنیت کافی، محل زیست دائمی قرقاول خزری و دراج نیز می باشد همچنین پوشش گیاهی و جانوری ویژه و چشم اندازهای طبیعی و متنوع آن به ویژه در منطقه ساحلی، این محدوده را یکی از قطب‌های مهم گردشگری در استان گلستان و شمال کشور مبدل کرده است.
این شبهِ‌جزیره، خلیج گرگان را از دریای خزر جدا می‌کند. زمین‌های شبه‌جزیره بوته‌زار بلند هستند و از قدیم مرتعِ گاوداران بوده‌است.در نوکِ خاوری این شبه‌جزیره روستای آشوراده قرار دارد که دارای تأسیساتِ شیلاتی است. آشوراده در فاصله کم و در روبه‌روی بندر ترکمن )بندرِشاهِ سابق) واقع شده‌است. این شبه‌جزیره از شمال به دریای خزر، از شرق به آشوراده، از جنوب به خلیجِ گرگان و از غرب به بندرِ جدیدِ امیرآباد محصور است.
روستای شبه جزیره
از روستاهای طولِ این شبه‌جزیره عبارت‌اند از: مشوراده، میان‌قلعه، قزل شمالی، قزل‌مهدی و قواسطل.
منطقه حفاظت شده
تالاب بین‌المللی و پناهگاه حیات وحش میانکاله بر اساس مصوبه شماره ۱۲ مورخ 12/08/1348شورای عالی سازمان شکاربانی و نظارت بر صید وقت به عنوان منطقه حفاظت شده نامیده شد و بعد ها به دلیل اهمیت اکولوژیک منطقه بر اساس مصوبه ۷۸ مورخ21/05/1354 شورای عالی حفاظت محیط زیست مندرج در روزنامه رسمی شماره ۸۹۲۱ مورخ28/05/1354 با وسعت ۶۶,۹۳۳ هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش میانکاله ارتقا پیدا کرد.
وجه تسمیه
نام میانکاله دگرگون شده نامِ میان‌قلعه است.(گال یا کال خدای ایران باستان می‌باشد. شاید معنای میان کاله بی ارتباط با خدای باستان ایران نباشد) در قدیم به این شبه جزیره انجیله و در مقطعی دیگر نیم‌مردان گفته می‌شد.
تالاب
تالاب میانکاله بخشی از این شبه جزیره است و در سوی باختر آشوراده قرار دارد. این تالاب اولین تالاب بین‌المللی ثبت شده در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر است. در این تالاب که ۱۰۰ هزار هکتار مساحت دارد ۴۰ گونه پرنده زندگی می‌کنند.
زمین‌های آن مجموعه‌ای از شنزارهای ساحلی، زمیان‌های باتلاقی، آبگیرها، مرداب جنگلی با پوشش درختچه‌های گز، جنگل انارستان، بوته‌های تمشک و زمین‌های پست و گره‌افتاده هستند.
جانوران
گونه‌های گیاهی و جانوری تالاب و شبه جزیره:
• گونه‌های گیاهی: انار شیرین وحشی، تمشک، سازیل، ازگیل، داغداغان، سیاه‌تلو، سپیدار، علف شور، جگن و علف هفت‌بند
• گونه‌های جانوری: گرگ، شغال، روباه، جوجه تیغی، گربه جنگلی، گراز و فک دریای خزر، پرندگان (فلامینگو، دراج (بومی)، شاهین، بحری و زنگوله‌بال (مهاجر عبوری (ماهی‌ها) کپور، کفال، کلمه، ماهی سفید، سوف، ماش و کاراس.
• گونه‌های جانوری کمیاب و در خطر انقراض میانکاله عبارت‌اند از:قوی فریادکش، پلیکان پاخاکستری، فلامینگو، اردک سرسفید، عروس‌غاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید. این جانوران در فهرست ممنوعیت تجارت جهانی پرندگان در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
میانکاله از مکان‌های مناسب برای پرنده‌نگری است.
پناهگاه حیات وحش میانکاله
پناهگاه حیات وحش میانکاله با وسعت ۶۸۸۰۰ هکتار همچنین یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره در ایران است.
