تعريف پژوهش:
پژوهش، به معناي عام، بررسي يا كاوشي سخت
كوشانه و به معناي خاص، تحقيق و تجربه‌اي جامع با هدف كشف واقعيت‌هاي نو و
تفسير درست اين واقعيت‌ها، تجديد نظر در نتيجه‌گيري‌ها، نظريه‌ها و قوانين
پذيرفته شده در پرتو واقعيت‌هاي كشف شده و به كارگيري عملي نتيجه‌گيري‌ها،
نظريه‌ها و قوانين جديد است. در معنايي ديگر، پژوهش فرايند رسيدن به راه
حل‌هاي قابل اطمينان از طريق گردآوري، تحليل و تفسيرداده‌ها به گونه‌اي
برنامه‌ريزي شده و نظام‌منداست.
اهميت پژوهش:
پژوهش
يكي از اساسي‌ترين نيازها براي نيل به پيشرفت و توسعة همه جانبة يك كشور
است و قدرت و استقلال هر كشوري بر پژوهش و توليد علم استوار است. بنابر اين
نوع و سطح فعاليت‌هاي پژوهشي يکي از شاخص‌هاي اصلي توسعه و پيشرفت محسوب
مي‌شود. موفقيت در تمام فعاليت‌هاي مربوط به توسعه از جمله صنايع، کشاورزي و
خدمات به نحوي به گسترش فعاليت‌هاي پژوهشي بستگي دارد. پژوهش يکي از
محورهاي مهمي است که ضامن پيشرفت و توسعة پايدار در هر کشور به شمار
مي‌آيد. اگر پژوهشي صورت نگيرد، دانش بشري افزايش نخواهد يافت و دچار سکون و
رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشي نيز از پويايي و نشاط لازم
برخوردار نخواهد بود. ازاين رو يكي از عوامل اساسي پيشرفت در كشورهاي توسعه
يافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً پيشرفت و توسعه، ارتباط مستقيمي
با تحقيقات علمي دارد و رشد و توسعة كشورهاي پيشرفته در نتيجة
سرمايه‌گذاري در بخش پژوهش است. حجم وسيع پژوهش‌هاي علمي در كشورهاي توسعه
يافتة صنعتي گوياي اين واقعيت است.
منطق پژوهش:
پژوهش،
فرايندي منطقي و معقول است كه هدف آن كشف روابط بين پديدارها است. به دليل
نظم و ترتيب حاكم بر پديدارها و رويدادها، امكان تنظيم قوانين، اصول و
نظريه‌ها در رشته‌هاي گوناگون فراهم شده است و اين قوانين و اصول و
نظريه‌ها، به نوبة خود گوياي نظم و همساني موجود در پديده‌هاست.
كاركرد پژوهش:
– پژوهش دانش نو مي‌آفريند.
-پژوهش امكان كشف كاربرد تازة دانش كهن را فراهم مي‌سازد.
– پژوهش به آموزش بهتر مي‌انجامد، چرا كه دانش نو و برنامه‌هاي آموزشي، مكمل يكديگرند.
– پژوهش مي‌تواند منبع درآمد باشد. پژوهشي كه سرمايه‌اي براي انجام آن در نظر گرفته مي‌شود يك منبع مالي است.
– پژوهش موجب حل مسأله‌ها و تضادهاي جامعه مي‌شود.
-پژوهش به بشر اين توانايي را مي‌دهد كه بهتر با دنياي پيرامون خود رابطه برقرار كند و به اهدافش دست يابد.
-پژوهش موجب پيشرفت جامعه مي‌شود.
پس
از پيروزي انقلاب اسلامي، به منظور گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه، روز ?25
?آذر از سوي «شوراي فرهنگ عمومي كشور» به نام روز پژوهش نام‌گذاري شد.
وزارت علوم تحقيقات و فناوري نيز از سال ?1379 ?چهارمين هفته آذر ماه را به
نام هفتة پژوهش نام‌گذاري كرد و از سال ?1384? اين نام به «هفته پژوهش و
فناوري» تغيير يافت .ارج نهادن به مقام شامخ پژوهشگران و تجليل از
پژوهشگران برتر، شناسايي و طرح مشكلات و چالش‌هاي پيش روي و ارتقاء سطح
پژوهش و فناوري در كشور از جمله اهداف اين اقدام بود. در اين راستا هر سال
مراسم هفتة پژوهش با مشاركت بيشتر دستگاه‌هاي اجرايي كشور برگزار مي‌شود.
تقدير از مقالات برتر، تقدير از پژوهشگران نمونه، تقدير از مدير تحقيق
نمونه، تقدير از پروژه‌هاي برتر و انتشار كارنامه پژوهشي در هر سال از
مهم‌ترين برنامه‌هاي اين هفته است.
مجوعه صداي ماندگار آذر ماه به 25
آذر،روزپژوهش اختصاص يافته است. به اين مناسبت گزيده اي از مصاحبه با
شخصيت هاي مبرز در حوزه تحقيقات علمي را عرضه مي نمايد.
جمع بندي
موفقيت
روزافزون علم در شناخت جهان هدفدار و قانونمند كه با تكيه بر ابتكارات
خلاقيت‌هاي به وديعه نهاده شده از سوي خداي متعال در وجود بشر و بهره
برداري از قدرت شگرف انديشه آدمي صورت گرفته، فضاي زندگي جديدي را براي
انسان‌ها به ارمغان آورده است.
اين فضاي جديد و اين تمدن نوظهور كه
خود برخاسته از تعاملات عميق ميان تمدني و ميان فرهنگي است، موجد خواست‌ها،
نيازها، انديشه‌ها مسائل و مشكلاتي است كه به نوبه خود توسعه علم و انديشه
را مي‌طلبند.
در اين مسير انديشه‌هاي ژرف در قالب پژوهش‌هاي بنيادين
صورت بحث پذير به خود مي‌گيرند و دستمايه انجام پژوهش‌هاي كاربردي مي‌شوند
تا خواست‌ها و نيازها را پاسخ گويند و راه‌حل‌هاي بهتر و بيشتري براي
مسائل و مشكلات جوامع بشري پيشنهاد كنند و همين جاست كه نقش موثر و سهم
بسزاي بخش تحقيقات در روند تحولات جوامع آشكار مي‌شود.
تحولات زندگي
بشر در قرن بيستم نشان از گسترش روز افزون اهميت علم و تحقيق داشت، به
ويژه در نيمه دوم اين قرن كشورهاي صنعتي و در حال توسعه با آگاهي از نقش
پژوهش در خلق فن‌آوري و شتاب‌دهي براي توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقويت
و ارتقاي بخش تحقيق نموده اند. از اين روست كه مي‌توان گفت بين پيشرفت بخش
تحقيق و شتاب توسعه فراگير و پايدار در هر كشور ارتباط مستقيم برقرار است.
نقش
پژوهش در توسعه همه‌جانبه پايدار چنان برجسته و انكارناپذير است كه
مي‌توان آن را بدون ترديد نيروي محرك توسعه در همه حوزه‌ها اعم از فرهنگ،
اقتصاد، سياست و جامعه دانست. اما علي رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهميت
مقوله پژوهش، اين حوزه با دشواري‌هاي ساختاري و عملكردي فراواني مواجه است.
