نیایش حضرت مهدی(عج)
پروردگارا، به ما توفیق فرمانبرداری و دوری از گناه و نافرمانی، پاکی نیّت و فهم شناخت ارزشها را عنایت کن. ما را به وسیله هدایت و پایداری در راه حق گرامی دار، زبان های ما را به راست و شایسته گویی گویا ساز، دلهایمان را از علم و معرفت لبریز کن، شکم های ما را از آلوده شدن به حرام و شبهه ناک پاک گردان، دستهای ما را از ستم و تعدی باز دار، چشم های ما را از گناه و خیانت محفوظ بدار، گوش های ما را از شنیدن سخنان بیهوده و غیبت حفظ کن. به دانشمندان و عالمان ما زهد و بی رغبتی به دنیا و خیرخواهی، به دانش آموزان ما جدیّت و شوق و رغبت و به شنوندگان ما پیروی و پندپذیری و به بیماران مسلمانان شفا و آسایش و به درگذشتگانشان رحمت و رأفت و به پیرمردان ما وقار و متانت و به جوانان ما توفیق توبه و بازگشت و به بانوان ما حیا و عفت عطا بفرما.
به ثروتمندان تواضع و سعه صدر و به فقیران صبر و قناعت و به رزمندگان نصرت و پایداری و پیروزی و به اسیران آزادی و آسایش و به زمامداران دادگری و مهربانی و به مردم انصاف و نیک سرشتی عنایت کن…
اقتباس از دعای امام زمان(ع) در امور دنیا و آخرت
(مأخذ: صحیفة المهدی(ع) تألیف: جواد قیّومی اصفهانی)
نام و لقب ها و زندگی حضرت مهدی(عج)
دوازدهمین امام معصوم
حجّت بن الحسن المهدی(ع) آخرین خلیفه خدا در روی زمین؛ در سحرگاه روز جمعه نیمه شعبان سال 255 یا 256 (ه .ق) در شهر سامرّا و در عصر خلافت معتمد عباسی چشم به جهان گشود. نام آن حضرت محمد و کنیه اش ابوالقاسم می باشد. دوران زندگی آن حضرت را به سه دوره تقسیم می کنند.
دوره اوّل از زمان تولد تا سال 260 ه.ق که مصادف با سال شهادت امام عسکری(ع) است؛
دوره دوم از سال 260 تا سال 329 ه .ق که دوره غیبت صغرا نامیده می شود؛
دوره سوم که معروف به دوره غیبت کبرا است از سال 329 ه.ق آغاز شده و تاکنون نیز ادامه دارد و تا هر زمان که خداوند مصلحت بدانند، ادامه خواهد یافت.
پدر بزرگوار امام زمان(ع)
پدر بزرگوار آن حضرت امام حسن عسکری(ع) امام یازدهم شیعیان است. امام حسن عسکری(ع) در 24 ربیع الاوّل سال 232 ه .ق در مدینه منوره متولد شد و در سال 260 ه .ق در سن 28 سالگی در سامرّا به شهادت رسید. برای آن حضرت القاب زیادی از جمله ابن الرضا(ع)، سراج، عسکری و… نقل کرده اند.
وی در 22 سالگی به مقام امامت رسید و مدت امامتش شش سال بود.
مادر امام زمان(ع)
بر اساس آنچه که تاریخ نویسان بیان بیان کرده اند، مادر آن حضرت از طرف پدر فرزند «یشوعا» پسر امپراطور روم شرقی و از طرف مادر نوه شمعون یکی از یاران و حواریون حضرت عیسی(ع) است برای این بانوی بزرگوار نامهای زیادی از جمله صقیل، خمط، نرجس خاتون، سوسن، ریحانه و… نقل کرده اند.
ولادت حضرت مهدی(ع)
حکیمه خاتون عمّه حضرت عسکری(ع) می فرمایند: روزی حضرت عسکری(ع) مرا خواست و فرمود: عمّه امشب نزد ما بمان، در این شب فرخنده فرزند مبارکی در منزل ما به دنیا می آید که حجّت خدا در روی زمین است. حکیمه می گوید: عرض کردم مادر این فرزند کیست؟ فرمودند: نرجس. عرض کردم فدایت شوم در او نشانی از حمل نیست حضرت فرمودند: عمه جان هنگام سپیده دم صبح اثر حمل در او ظاهر خواهد شد؛ زیرا نرجس مانند موسی تا زمان تولّد فرزندش نشانی از حمل در او دیده نمی شود. در همان شب مقارن طلوع فجر، آن مولود مسعود قدم به عرصه وجود نهاد و نوید حاکمیّت نهایی صالحان و مستضعفان را به جهانیان داد.
جریان تولد امام مهدی(ع)
پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) از سالها قبل بشارت تولد حضرت مهدی(ع) را داده بودند، همان که بساط ظلم و ستم و حکومت جبّاران را درهم خواهد پیچید و زمین را پر از عدل و داد خواهد ساخت. از آنجا که تولد این مولود مبارک برای حکومت حاکمان ستمگر تهدید بزرگی بود، آنها در صدد برآمدند تا این نور الهی را به هر شکل ممکن خاموش سازند؛ از این رو خانه حضرت عسکری(ع) را زیر نظر گرفتند و جاسوسانی را تعیین کردند که اگر فرزند پسری را در خانه آن حضرت دیدند گزارش داده و یا از بین ببرند. علی رغم همه این کارها چون مشیت الهی بر تداوم امامت و نور هدایت تعلق گرفته بود، خداوند درباره مهدی(ع) همان کار را کرد که درباره حضرت موسی(ع) کرده بود، یعنی به اراده خویش دوران بارداری مادر او را پنهان ساخت.
شکل و شمایل مهدی(ع)
در توصیف ویژگیهای ظاهری آن حضرت گفته اند او شبیه ترین مردم از نظر خُلق و خَلق به پیامبر اکرم(ص) است. چهره اش گندمگون، ابروانش کشیده و به هم پیوسته، چشمانش سیاه و درشت و جذّاب، شانه اش پهن، دندان هایش سفید و برّاق و بینی اش زیبا و خوش تراش، پیشانیش بلند و تابنده، برگونه راست او خالی زییا است.
علی(ع) خصوصیات آن حضرت را این گونه توصیف می کنند: جوانی میان قامت، خوش رو و نیکو موی است (یعنی دارای موهای نسبتا بلند و آراسته اند) و نور چهره اش بر سیاهی محاسن و موی سرش غلبه دارد. پدرم فدای او باد.
سیره امام زمان(ع)
سیره و روش او در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، همان روش و سیره پیامبراکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است؛ به این معنی که در برابر جلال و خداوند خاشع و فروتن است، هرگز دل به دنیا نمی بندد، خوراک و پوشاک ساده دارد، بخشنده است، نسبت به کارگزاران و مأموران دولتِ خود سختگیر و با ناتوانان و مستمندان بسیار مهربان است؛ حق هر حق داری را به او خواهد رساند، سرتاسر زمین را پر از عدل و داد می سازد، همه مردم در زمان حکومت آن حضرت توانگر و بی نیاز خواهند شد، تمام فتنه و آشوب ها را بر طرف ساخته امنیت را جایگزین آن می نماید، هواپرستی ها را به خداپرستی و ضلالت و گمراهی ها را به هدایت و رستگاری مبدّل خواهد ساخت.
حضرت مهدی(ع) در زمان پدر
خلفای عباسی با توجه به روایات زیادی که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده بود، به خوبی می دانستند که به زودی در دودمان پیامبر(ص) کودکی به دنیا خواهد آمد که اساس ستم و ستمگری را از بین خواهد برد. آنها وجود چنین شخصی را تهدید بزرگی برای حکومت می دانستند؛ علی رغم تدابیر عباسیان آن کودک در سلامت کامل به دنیا آمد و مدت پنج سال به صورت نیمه مخفی در زمان حیات حضرت عسکری(ع) در دامان پدر پرورش یافت. حضرت عسکری(ع) در عین پنهان داشتن فرزند خویش در فرصتهای مناسب او را به یاران مورد اعتماد خویش معرفی می کرد تا مردم پس از وی گمراه نگردند؛ از جمله روزی حدود چهل نفر از بزرگان شیعه به خدمت امام عسکری(ع) می رسند و درخواست می کنند که امام و حجت بعد از خود را به آنها معرفی نماید؛ آن حضرت ضمن نشان دادن حضرت مهدی(ع) می فرماید: پس از من این پسر امام شما و خلیفه من است.
غیبت حضرت مهدی(ع)
در روز هشتم ربیع الاوّل سال 260 ه .ق وقتی که امام عسکری(ع) به شهادت رسید، خلیفه جابر عباسی به گونه ای عمل کرد تا جریان امامت ختم یافته اعلام گردد و خود او وارث امامت شناخته شود؛ امّا حضرت مهدی(ع) به منظور جلوگیری از گمراهی مردم و نقش بر آب ساختن توطئه خلیفه عباسی در میان مردمی که برای مراسم تجهیز و دفن امام عسکری(ع) گرد آمده بودند، ظاهر شدند و بر پیکر پدر نماز خواندند زمانی که خبر این واقعه به گوش حکومتیان رسید معتمد عباسی دستور دستگیری آن حضرت را صادر کرد؛ مأموران همه جا به قصد دست یابی به آن حضرت بازرسی می کردند. در چنین شرایطی امر غیبت امام دوازدهم به منظور حفظ وجود حجت الهی و ادامه اصل امامت و… واقع شد.
غیبت صغرا و کبری
دوران غیبت امام زمان(ع) دارای دو مرحله کوتاه مدت و دراز مدت است. دامنه دوره غیبت اوّل از دو جهت محدود بود. از جهت مدت زمان غیبت که حدود هفتاد سال، یعنی از سال 260 ه .ق تا 329 ه .ق طول کشید. دیگر آن که غیبت امام(ع) کامل نبود، بلکه عده ای از افراد که نایبان خاص آن حضرت بودند با امام(ع) تماس داشتند و پیام های وی را به مردم می رساندند.
با آغاز دوره غیبت کبرا، مسأله انتخاب نایب خاص پایان یافت و دوره نیابت عامّه آغاز شد؛ یعنی فقهای جامع الشرایط بواسطه ولایت شرعیه که از طرف ائمه(ع) دارند عهده دار رهبری فکری اعتقادی و اجتماعی مردم شدند که مدت آن معلوم نیست و کسی حق تعیین مدت بر آن را ندارد.
فائده امام غائب
با توجه به مسأله غیبت امام زمان(ع) آیا امام غایب فایده ای هم برای مردم دارد؟ به این پرسش پاسخهای مختلفی داده شده است. جابربن عبداللّه انصاری از پیامبراکرم(ص) سؤال کردند: آیا در دوره غیبت مردم از قائم(ع) بهره مند نیز خواهد شد. حضرت در جواب فرمودند: سوگند به خدایی که مرا به پیامبری برگزید مردمان از او بهره مند خواهند شد و از نور ولایتش کسب نور خواهند کرد همان طوری که مردم از خورشید در موقعی که پشت ابرها نهان می گردد بهره مند می شوند.
نوّاب خاص امام زمان(ع)
حضرت مهدی(ع) در زمان غیبت صغرا به وسیله چهار نفر با مسلمانان در تماس بودند و از طریق آنها پیامهای خود را به مردم می رساندند. مردم نیز سؤالات خود را به وسیله آنها به امام(ع) بیان می کردند. این افراد عبارت بودند از: عثمان بن سعید عمری، که از دوران کودکی مورد اعتماد امام هادی(ع) و… بودند و در سال 3000 ه .ق وفات یافت؛ محمد بن عثمان، وی فرزند نائب اوّل امام(ع) و در حدود 50 سال عهده دار نیابت بودند؛ حسین بن روح نوبختی، نیابت وی از سال 304 ه آغاز شد و پس عمری تلاش در سال 326 ه .ق از دنیا رفت؛ علی بن محمّد تشمری، وی آخرین نایب خاص امام(ع) بود که به دنبال رحلت ایشان در سال 329 ه .ق دوره نصب نیابت خاص پایان پذیرفت.
وقایع آخرالزمان
پیش از ظهور امام زمان(ع) و به دلیل غیبت آن حضرت، فتنه، آشوب، نابسامانی، ناامنی و ظلم و ستم و قتل و غارت و… افزایش خواهد یافت. روایات زیادی در این باره نقل شده است که مضمون کلی این روایات چنین است که در این برهه از زمان جنگ های خونین به وقوع خواهد پیوست.
امنیت مالی و جانی از بین خواهد رفت، انواع فسادهای اخلاقی در سرتاسر جوامع شیوع پیدا خواهد کرد، تبعیض و بی عدالتی و ستم بیداد خواهد کرد، عواطف و احساسات انسانی رو به سردی خواهد نهاد، باران کم خواهد بارید، دین فروشی آشکارا رواج پیدا خواهد کرد و حکومت ها متزلزل و بی دوام خواهد بود و…
نشانه های ظهور امام زمان(ع)
گرچه زمان دقیق ظهور حضرت مهدی(ع) به کسی معلوم نیست اما در لابلای مجموعه روایات اهل بیت(ع) علایم زیادی برای ظهور آن حضرت ذکر شده است که به دو دسته تقسیم می شوند. علائم حتمی ظهور، یعنی نشانه هایی که به هیچ شرط و قیدی مشروط نیستند و حتما پیش از ظهور واقع خواهد شد؛ امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: پیش از ظهور قائم(ع) پنج نشانه حتمی است: قیام یمانی، خروج سفیانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه حنف بیدا (فرورفتن بخشی از لشکریانی سفیانی در زمین) و علایم غیرحتمی، یعنی نشانه هایی که مشروط به شرایطی هستند که اگر آن شرایط محقق شود این علایم نیز واقع می شوند. امام صادق(ع) تنها در یک روایت به بیش از صد نشانه غیرحتمی اشاره دارند، از جمله فراگیری ظلم و ستم، ترک امر به معروف، قطع صله رحم، سبک شمردن نماز و…
حکومت جهانی امام زمان(ع)
روزی وعده به حق الهی تحقق پیدا خواهد کرد و بندگان صالح خدا یعنی آنانی که ایمان آورده و عمل شایسته انجام می دهند، جانشینان و وارثان زمین خواهند شد.
پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرمایند: اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی بماند خداوند آن روز را به قدری طولانی خواهد ساخت تا مردی از فرزندان من ظاهر شده دنیا را پس از پر شدن از ظلم و ستم با عدل و داد پر سازد. آن روز عدل و مساوات همه گیر خواهد شد. نابسامانیها از میان خواهد رفت. ستم ها و جهل ها از جان رخت خواهد بست، دلها منوّر، عقلها کامل، دانش ها واقعی و جانها سرشار خواهد شد، زندگی ها پاک، امتیازهای پست مادی نابود خواهد گردید، آن روز عصمت جاودان زنده خواهد شد و عینیّت ایمان قوام خواهد یافت.
به خاطر اشاره به ابعاد مختلف شخصیت امام عصر(ع) از ایشان با اسامی و لقب های زیادی یاد شده است به عنوان مثال مرحوم میرزا حسین طبرسی نوری در کتاب نجم الثاقب حدود صد و هشتاد و دو نام و لقب برای آنحضرت ذکر کرده اند و در کتاب نامنامه حضرت مهدی(ع) به حدود سیصد و ده اسم و لقب از نام و القاب آنحضرت اشاره شده است. لازم به تذکر است که این اسامی و لقب ها ریشه در تعابیری دارند که در روایات و دعا و زیارات از آن حضرت با آن نام و یا لقب ها یاد شده است.
الف: مهدی
یکی از مشهورترین نام های حضرت است درباره علت نامیده شدن آن حضرت با این اسم، امام باقر(ع) می فرمایند: قائم آل محمد(ص) را به این خاطر مهدی می نامند که او مردم را به آن دسته از اموری که برایشان پوشیده است هدایت خواهد کرد. وی تورات اصلی و سایر کتابهای انبیاء گذشته را از یک مخفیگاه خارج خواهد ساخت. حضرت صادق نیز در این باره می فرمایند: به آن حضرت مهدی گفته اند چون او مردم را به امری که آن را گم کرده اند هدایت می کند.
ب: قائم
یکی از القاب حضرت مهدی(ع) قائم است، در تبیین علت این نامگذاری، امام صادق(ع) می فرمایند: به آن حضرت قائم و قیام کننده می گویند چون او پس از به فراموشی سپرده شدن توسط مردم قیام خواهد کرد. و یا شیخ مفید(ره) در ارشاد از امام رضا(ع) روایت کرده است که حضرت صاحب الامر(ع) قائم نامیده اند چون او قیام به حق خواهد کرد. و بالاخره شیخ صدوق در کمال الدین نقل می کند که «صقر بن دلف» گفت: روزی از حضرت امام محمدتقی(ع) سؤال کردم یابن رسول اللّه چرا فرزند امام عسکری(ع) را قائم نامیدند؟ آن حضرت فرمودند: برای اینکه او اصل امامت را بعد از فراموش شدن و روی گرداندن اکثر مردم از آن دوباره مطرح خواهد ساخت.
ج: منتَظَر
از امام جواد(ع) روایت شده است که او را منتظر می نامند چون برای وی دوران غیبت بسیار طولانی خواهد بود، مخلصان امت علیرغم طولانی شدن این دوره، ظهور او را انتظار خواهند کشید ولی شک کنندگان دچار تردید خواهند شد و او را انکار خواهند کرد.
و باز آنحضرت را منتظر نیز نامیده اند چون وجود مبارک امام زمان(ع) همواره در حال انتظار به سر می برند تا اذن قیام و ظهورشان از طرف خداوند متعال صادر شود تا ظلم و ستم را از زمین برطرف ساخته آن را با عدل و داد پُر سازند.
د: حجت اللّه
در دسته ای از روایات و دعاها امام عصر(ع) را حُجّت یا حجّة اللّه نامیده اند در علت این نامگذاری نظرات مختلفی ذکر شده است از جمله گفته اند چون خداوند تبارک و تعالی به وسیله آن حضرت بر بندگانش اتمام حجّت می کند و به تمام سؤالات و شبهات آنها پاسخ می دهد به گونه ای که هیچ بهانه ای برای کسی در سرپیچی از حق باقی نخواهد ماند. و برخی نیز گفته اند که امام زمان(ع) حجة اللّه است به این معنی که حکومت الهی بر تمام خلایق بوسیله آن حضرت تحقق خواهد یافت.
ه: صاحب الامر
امام مهدی(ع) را صاحب الامر نیز می نامند چرا که آن حضرت رهبر و پیشوایی هستند که خداوند تبارک و تعالی اطاعت و پیروی از ایشان را برای همه بندگان خود واجب و لازم دانسته است از جمله آنجا که در قرآن کریم می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید از خدا و پیامبرش و صاحبان امر اطاعت کنید.
آن گاه در روایت معتبری که در تفسیر این آیه وارد شده است تصریح می شود که مراد از «اولی الامر» امامان معصوم و خاندان پیامبر اکرم(ص) هستند که اولین فرد از آنها حضرت علی بن ابیطالب(ع) و آخرین نفرشان امام حجة بن الحسن العسکری امام زمان(ع) است.
و: خلف صالح
یکی دیگر از القاب امام زمان(ع) خلف صالح است که این تعبیر در عبارات ائمه اطهار(ع) بیشتر به چشم می خورد. امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: خلف صالح از فرزندان من است. مهدی این امّت اوست، اسمش محمد کنیه اش ابوالقاسم است که در آخر الزمان قیام خواهد کرد.
مراد از خلف جانشین است، آن حضرت را خلف صالح می گویند چون جانشین همه انبیاء و اوصیاء پیشین است. جمیع علوم و صفات و حالات و ویژگیهای آنها را در خود جمع کرده است. در حدیث لوح حضرت صدیقه طاهره(س) در این باره آمده است: آن گاه پس از امام عسکری(ع) این سلسله (امامت) را با پسر و خلف او کامل می کنم او که رحمت برای جهانیان است، برای اوست کمال صفوت آدم و رفعت ادریس و سکینه نوح و حلم ابراهیم و شدّت و صلابت موسی و بهاء عیسی و صبر ایوب و…
ز: بقیّة اللّه
از جمله لقب های امام زمان(ع) بقیّة اللّه است. در علت نامیده شدن آن حضرت به این لقب دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. به عنوان مثال گفته اند این تعبیر یک لغت جامع و کاملی است که بیان کننده شخصیت و عظمت آن حضرت است چرا که آنحضرت وارث آدم و یادگار کسی است که مورد سجده ملائکه واقع شد و همه موجودات در برابر او سر تسلیم فرود آورده تقدیسش نمودند.
و باز در علت نامیده شدن آن حضرت به این لقب نقل شده است که چون آن حضرت قیام کنند به کعبه تکیه داده اوّلین آیه ای که به زبان جاری خواهد ساخت این است که اگر مؤمن باشید بقیّة اللّه برای شما بهتر از هرچیز دیگر است. آن گاه خواهد فرمود: منم بقیة اللّه و حجت الهی و خلیفه او برای شما و از این به بعد هرکس که به آن حضرت سلام کند از عبارت السّلام علیک یا بقیّة اللّه فی ارضه استفاده می کند.
ح: منتقم
از جمله لقب های حضرت مهدی(ع) المنتقم است درباره علّت نامیده شدن آن حضرت با این لقب بیان شده است که حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: از جمله اوصاف مهدی آل محمّد(ص) این است که از ستمگران انتقام مظلومان را خواهد گرفت علاوه بر این خود امام عصر(ع) به احمد بن اسحاق نوشتند من از دشمنان خداوند انتقام خواهم گرفت به جهت وجود این گونه از روایات یکی از القابی که با آن حضرت مهدی(ع) در بین مردم شناخته شد منتقم است.
ط: وارث
در بعضی از دعاها و تعابیر موجود زبان ائمه(ع) از حضرت مهدی(ع) با عنوان وارث یاد شده است. از جمله در خطبه غدیریه پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: آن حضرت وارث علوم و کمالات و مقامات و منزلت های تمام انبیاء و اوصیاء و پدران بزرگوارش خواهد بود، به عبارت دیگر همه آنچه را که انبیاء و اوصیاء داشته اند یکجا خواهد داشت.
ی: موعود
یکی از اسامی مشهور آن حضرت که تقریبا در تمام ادیان آسمانی به آن معروف است موعود است. امام سجاد(ع) در تفسیر آیه وَ ما تُوعَدُون علت این نامگذاری را بیان می فرمایند: مقصود قیام قائم آل محمد(ص) است که وعده ظهور او به همه پیامبران و امت های گذشته داده شده است. لذا در زیارت آن حضرت آمده است: سلام بر آن مهدی که خداوند وعده داده است که به وسیله او بین همه مردم وحدت و یکپارچگی ایجاد کند.
ک: خاتم الاوصیاء
از جمله لقب های حضرت مهدی(ع) خاتم الاوصیاء است زیرا آن حضرت آخرین وصی پیامبر اکرم(ص) و آخرین امام معصوم هستند که پس از ظهور خود نظام عدل اسلامی را در سرتاسر عالم حاکمیت خواهند بخشید، بعلاوه از خدمتگزار امام عسکری(ع) نقل شده است که وقتی به حضور حضرت مهدی(ع) رسیدم حضرت خودشان را با این تعابیر به من معرفی کردند: منم خاتم الاوصیا که خداوند تبارک و تعالی به وسیله من بلا و فتنه ها را از خاندان و شیعیانم برطرف خواهد ساخت.
ل: داعی
در یکی از زیارات با تعبیر «داعِیَ اللّه» از امام مهدی(ع) یاد شده است: اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا داعِیَ اللّه و در علت این نامگذاری نقل شده است که آن حضرت از جانب خداوند متعال مأموریت دارند تا مردم را به سوی پروردگارشان فرا خوانند و در این راه به اندازه ای تلاش خواهند کرد تا آیین الهی در سرتاسر جهان حاکمیّت پیدا کند و جز دین خدا هیچ مکتب و تفکری ادعای جهان داری و راهنمایی بشر را نداشته باشد.
موعود جهانی در ملل و ادیان
در تمام ادیان و مذاهب جهان از یک مصلح و موعود جهانی که روزی ظهور کرده و به جنایات و خیانت های ستمگران خاتمه خواهد داد و یک حکومت جهانی بر اساس عدالت و مساوات را در سرتاسر عالم مستقر خواهد ساخت سخن به میان آمده است که از جمله آنهاست:
موعود جهانی در آیین زرتشت
در دین زرتشت موعودهایی معرفی شده است که آنان را سوشیانت می نامند. این موعودها سه تن بوده اند که مهمترین آنها آخرین ایشان است که او را سوشیانت پیروزگر می خوانند. در جاماسب نامه آمده است: سوشیانس (نجات دهنده بزرگ) دین را در جهان رواج دهد، فقر و تنگدستی را ریشه کن سازد. ایزدان را از دست اهریمن نجات داده مردم جهان را همفکر و هم گفتار و هم کردار گرداند.
ـ در جاماسب نامه، شاگرد زرتشت از قول وی خبر می دهد. پیش از ظهور سوشیانس پیمان شکنی و دروغ و بی دینی در جهان رواج خواهد یافت و مردم از خدا دوری جسته ظلم، ستم، فساد و صفات ناشایست شیوع پیدا خواهد کرد. این امور اوضاع جهان را دگرگون ساخته زمینه را برای ظهور نجات دهنده دنیا مساعد می گرداند.
مولود جهانی در زبور داود(ع)
در زبور حضرت داود(ع) که تحت عنوان مزامیر در لابلای عهد عتیق آمده است نویدهایی درباره موعود جهانی به چشم می خورد.
ـ شریران یا افراد شرّ از بین خواهند رفت. امّا منتظران خداوند وارث زمین خواهند شد. بعد از اندک زمانی شریر نخواهد بود. اما حلیمان وارث زمین خواهند شد… زیرا بازوان شریر شکسته خواهد شد. امّا صالحان را خداوند تأیید می کند.
ـ قوم ها را به انصاف داوری خواهد کرد. آسمان شادی کند و زمین خوشحال و مسرور گردد. دریا و پری به غرش درآیند. صحرا و هرچه در آنست به وجود آید. آن گاه تمام درختان جنگل به حضور خداوند ترنّم خواهند نمود. زیرا که او می آید، او برای داوری جهان می آید.
موعود جهانی در عهد عتیق (تورات و ملحقات آن)
ـ و نهالی از تنه یسّی (نام پدر داود) بیرون آمده، شاخه ای از ریشه هایش خواهد شکفت و روح خدا بر او قرار خواهد گرفت… مسکینان را به عدالت، داوری خواهد کرد و از برای مظلومان زمین به راستی حکم خواهد کرد. گرگ با بره سکونت خواهد کرد و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیرپرواری با هم، و طفل کوچک آنها را خواهد راند… و در تمامی کوه مقدس من، ضرر و فسادی نخواهند کرد. زیرا که جهان از معرفت خداوند پر خواهد شد.
ـ اگرچه تأخیر نماید، برایش منتظر باش، زیرا او البته خواهد آمد و درنگ نخواهد کرد… بلکه جمیع امّت ها را نزد خود جمع می کند و تمامی قوم ها را برای خویشتن فراهم می آورد.
موعود در عهد جدید (اناجیل و ملحقات آن)
ـ کمرهای خود را بسته، چراغهای خود را افروخته بدارید و شما مانند کسانی باشید که انتظار آقا و مولای خود را می کشند تا هر وقت آید و در را بکوبد بی درنگ در را برای او باز کنند، خوشا به حال آن غلامان که آقای ایشان چون آید ایشان را بیدار یابد… پس شما نیز مستعد باشید زیرا در ساعتی که گمان نمی برید، پسر انسان می آید.
ـ شاگردان عیسی پرسیدند: به ما بگو این امر (تشکیل حکومت واحد جهانی) چه موقعی واقع خواهد شد و نشان آمدن (مجدد) تو و انقضای عالم چیست؟ حضرت عیسی بن مریم(س) در جواب ایشان فرمود:… اینک شما را از پیش خبر دادم… همچنان که برق از مشرق ساطع شده تا به مغرب ظاهر شود، ظهور پسر انسان نیز چنین خواهد شد. پسر انسان را ببینید که برابرهای آسمان با قوّت و جلال عظیم می آید… از آن روز و ساعت هیچکس اطلاع ندارد حتی ملائکه آسمان… لهذا شما نیز حاضر باشید، زیرا در ساعتی که گمان نبرید پسر انسان می آید.
موعود جهانی در آیین هندوه
ـ دور دنیا تمام شود به پادشاه عادلی در آخرالزمان که پیشوای ملائکه و پریان و آدمیان باشد. او هرآنچه را که در دریاها و زمین ها و کوه ها پنهان باشد بدست می آورد و از آسمان ها و زمین خبر می دهد و از او بزرگتر کسی در دنیا نیاید…
ـ این مظهر و یشنو (مظهر دهم) در انقضای کلی یا عصر آهن سوار بر اسب سفیدی در حالیکه شمشیر برهنه درخشانی به صورت ستاره دنباله دار در دست دارد ظاهر می شود و شریران را تماما هلاک می سازد و خلقت را از نو تجدید و پاکی را رجعت خواهد داد. این مظهر دهم در انقضای عالم ظهور خواهد کرد.
امام مهدی(ع) در قرآن
پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) به عنوان مفسّران حقیقی قرآن آیات زیادی را به مسأله امام زمان(ع) تفسیر، تأویل یا تطبیق نموده اند که به تعدادی از آنها اشاره می شود.
و ما اراده کردیم برآنان که در زمین مستضعف واقع شدند منت بگذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.
از علی بن ابیطالب(ع) در تأویل این آیه رسیده است که: مراد از مستضعفان خاندان پیامبر(ص) است که خداوند سرانجام مهدی این خانواده را بر می انگیزد و بوسیله او آنان را به عزت و شکوه می رساند و دشمنانشان را خوار و بی مقدار می کند.
خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دهند وعده داده است که آنان را در روی زمین به حاکمیّت برساند.
امام سجّاد(ع) در توضیح این آیه فرمودند: به خدا سوگند که این مؤمنان شایسته کردار، شیعیان ما اهلبیت هستند. خداوند این نوید و وعده مبارک را بدست بزرگ مردی از خاندان ما تحقق خواهد بخشید که او مهدی این امّت است.
به راستی که ما پس از نوشتن در ذکر (تمام کتابهای آسمانی یا تورات) در زبور داود نیز نوشتیم که بندگان نیکوکار من ملک زمین را به ارث خواهند برد. امام باقر(ع) در تفسیر این آیه می فرمایند: مراد از آنها اصحاب حضرت مهدی(ع) در آخرالزمان است.
اوست خدائی که رسولش را با دین حقّ فرستاد تا او را بر همه آیین ها پیروز کند. هرچند که مشرکان این کار را نپسندند.
ابوبصیر از امام صادق(ع) درباره این آیه سؤال می کند آنحضرت در پاسخ می فرمایند: سوگند به خدا تأویل این آیه هنوز واقع نشده است. ابوبصیر می پرسد: فدایت گردم تأویل این آیه چه موقعی تحقق خواهد یافت؟ امام صادق(ع) می فرمایند: زمانی که قائم آل محمد(ص) به اراده الهی قیام کنند، وقتی که آن حضرت قیام کردند از شرک و شرک گرایی اثری نخواهد ماند و دین حق به همه آیین ها غلبه پیدا می کند.
بدانید خداوند زمین را پس از مردنش زنده خواهد ساخت.
امام باقر(ع) در توضیح این آیه می فرمایند: خداوند متعال زمین را بعد از آنکه اهل آن کفر بورزند به وسیله حضرت قائم(ع) زنده خواهد کرد. و در روایت دیگر باز حضرت باقر(ع) در این باره می فرمایند: منظور از مردن زمین، کفر ورزیدن اهل آن است خداوند آن را بوسیله حضرت قائم(ع) زنده خواهد کرد. یعنی عدالت را در آن استقرار خواهد بخشید.
…و کسی که مظلومانه به قتل برسد ما به ولی او تسلط بر قاتل را داده ایم (یا دیه بگیرد یا قصاص کند یا عفو نماید)
پس آن که در مقام قتل و خونریزی اسراف نکند او از جانب ما منصور و مؤید خواهد بود.
امام باقر(ع) در تبیین مضمون این آیه می فرمایند: مراد از قُتِل مظلوما حسین بن علی(ع) است که مظلومانه کشته شد و اولیاء خون آن حضرت ماها هستیم. هنگامی که قائم ما قیام کند، خون امام حسین(ع) را طلب خواهد کرد… و انه کان منصورا، یعنی جهان به پایان نخواهد رسید تا انتقام این خون به دست مردی از آل رسول(ص) گرفته شود. مردی که جهان را از قسط و عدل پر خواهد کرد همانگونه که پیش از آن از ظلم و ستم لبریز شده است.
بقیة الله (ذخیره الهی) برای شما مردم اگر مؤمن باشید از هر چیزی و هر کسی بهتر است. مرحوم طبرسی در کتاب احتجاج از علی بن ابیطالب(ع) روایت می کند که بقیة الله یعنی مهدی(ع) که پس از سپری شدن یک دوره طولانی خواهد آمد و زمین را از قسط و عدل پرخواهد ساخت به همانگونه که از ظلم و جور پر شده باشد.
امام باقر(ع) می فرمایند: وقتی حضرت مهدی(ع) قیام کنند به دیوار کعبه تکیه می کنند آن گاه نخستین سخنی که به زبان جاری می سازند عبارتست از آیه (بقیة اللّه خیرلکم ان کنتم مؤمنین و از آن به بعد هر مسلمانی که به آنحضرت سلام می دهد از این عبارت استفاده خواهد کرد. السلام علیک یا بقیة اللّه فی ارضه
آن کیست که دعای بیچاره مضطر را به اجابت می رساند و رنج و غم را برطرف می سازد و شما را جانشینان بر روی زمین قرار می دهد.
از امام صادق(ع) روایت شده است: این آیه درباره قائم آل محمد(ص) نازل شد. به خدا سوگند اوست که وقتی قیام کند در مقام ابراهیم دو رکعت نماز خوانده دست بر دعا برمی دارد آن گاه خداوند دعای او را اجابت می کند و ناراحتی اش را برطرف می سازد و او را خلیفه در زمین قرار می دهد.
کسانی که اگر آنها را در زمین ساکن نمودیم نماز را به پا می دارند و زکوة داده امر به معروف و نهی از منکر کنند. امام باقر(ع) می فرمایند: این آیه متعلق به آل محمد(ص) است یعنی دوازدهم امام و شخص حضرت مهدی موعود(ع) و یاران ایشان که خداوند آنها را در شرق و غرب جهان جای دهد و دین اسلام را غالب گرداند و هر بدعت باطلی را بوسیله او و یارانش محو کند
الم. این کتاب که هیچ تردیدی در آن نیست وسیله هدایت پرهیزکاران است آنانی که به غیب ایمان آورده نماز را به پا می دارند و از آنچه که به آنها روزی کرده ایم انفاق می کنند. یحیی بن ابی القاسم می گوید از امام صادق(ع) درباره این آیات سؤال کردم، آنحضرت در پاسخ فرمودند: مراد از متقیان شیعیان علی بن ابی طالب(ع) هستند و غیب هم همان حجّت غائب است و در جای دیگر امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: یؤمنون بالغیب یعنی ایمان بیاورند به قیام قائم(ع)
پس به کارهای نیک سبقت گیرید، هرکجا که باشید خداوند همه شما را گرد خواهد آورد.
ابوخالد می گوید: امام باقر(ع) در تفسیر این آیه فرمودند: در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید؛ یعنی به ولایت چنگ بزنید. مراد از این فرمایش خداوند که هرکجا باشید همه شما را گرد خواهد آورد اصحاب حضرت قائم(ع) هستند که تعداد آنها سیصد و اندی نفر است. به خدا سوگند امّت معدود که در آیات قرآن ذکر شده است ایشانند… آنها همانند ابرهای پاییزی پی در پی در یک ساعت (از سرتاسر عالم) جمع خواهند شد.
سوگند به عصر که انسان در زیانکاری و خسران است، مگر آنان که ایمان آورده و کارهای نیک انجام می دهند و یکدیگر را به حق و صبر و پایداری سفارش می کنند.
مفضل بن عمر از تفسیر این سوره پرسید امام صادق(ع) اینگونه پاسخ دادند: سوگند به عصر یعنی عصر قیام حضرت قائم(ع)، انسان در زیانکاری و خسران است. یعنی دشمنان ما اهلبیت در زیانند.
مگر کسانی که ایمان آورند یعنی آن که به آیات خدا ایمان آورند… یکدیگر رابه حق سفارش دهند یعنی به امامت سفارش دهند. یکدیگر را به صبر و پایداری توصیه کنند یعنی در دوران غیبت امام زمان(ع) مردم را به پایداری در اعتقادات تشویق نمایند.
امام مهدی در کلام معصومین(ع)
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
قیامت برپا نمی شود مگر اینکه قائمی از ما قیام کند و این زمانی انجام خواهد گرفت که خداوند اجازه ظهور قائم(ع) را صادر نماید. هرکس از او پیروی کند نجات می یابد و کسی که از او روی برگرداند هلاک می شود. ای بندگان خدا وقتی او ظهور کرد خود را به وی برسانید، حتی اگر رسیدن به او مستلزم این باشد که در روی برف ها به صورت سینه خیز حرکت کنید. او خلیفه و جانشین خداوند عزوجل و جانشین من است.
پیامبراکرم(ص) می فرمایند:
مهدی از فرزندان من است. نام و کنیه او نام و کنیه من است، در ویژگی های جسمانی و اخلاقی شبیه ترین مردم به من است، برای او دوران غیبتی در پیش خواهد بود که در آن زمان مردم از دین خود دست برخواهند داشت و در چنان وضعیتی است که مهدی همانند شهاب فروزان ظاهر شده، زمین را از قسط و عدل پر می سازد همان گونه که از ظلم و ستم پر گشته است.
مردی خدمت علی بن ابیطالب(ع) رسید و عرض کرد: یا امیرالمؤمنین(ع) برای ما از مهدی(عج) آل محمد(ص) بگویید، آن گاه علی(ع) در توصیف آن حضرت فرمودند: او اوج قله شرف عرب، اقیانوس بیکران کرامت بشر، عزیز خاندان خود و برگزیده تبار خویش است؛ اگر رگبار مرگ فرو ریزد هرگز ترسی به دل راه نمی دهد؛ اگر مؤمنان در محاصره قرار گیرند هرگز خود را نمی بازد؛ از پیکار و مبارزه با شجاعان عقب نشینی نمی کند؛ او سلحشور همیشه پیروز میدان های نبرد است؛ شیر ژیانی است که دشمن را درو می کند؛ او شمشیر برّان و دست بخشنده خداست؛ بلندترین قله جهان در برابر بزرگواریش پست می نماید؛ کوه های بلند در برابر اصالت و کرامتش ناچیز به نظر می رسد؛ او دژی محکم و پناهگاهی نفوذناپذیر است؛ دانش او از همه بیشتر و مرحمتش از همه گسترده تر است.
حضرت علی(ع) می فرمایند: در آخرالزمان، آن هنگام که سختی روزگار زیاد و نادانی مردم بیشتر شود، خداوند متعال مردی را بر می انگیزد که فرشتگان او و یارانش را محافظت می کنند. خداوند او را بر سر تا سر زمین مسلط خواهد ساخت تا همگان در برابر او تسلیم گردند؛ وی زمین را با عدل و قسط و نور و برهان پر می سازد؛ همه کافران ایمان می آورند و افراد ناشایست به صلاح و تقوا می گرایند.
حضرت فاطمه زهرا(س) نقل می کنند پس از تولد امام حسین(ع) روزی پیامبر اکرم(ص) برای دیدن فرزندم به خانه ما آمدند، وقتی فرزندم حسین(ع) را به آغوش گرفتند و او را نوازش کردند خطاب به من فرمودند: ای فاطمه حسینت را بگیر و بدان که او پدر نه امام است. از نسل او امامان صالحی به وجود خواهند آمد که نهمین نفر از آنها قائم(عج) است.
سلمان(ره) نقل می کند در آخرین لحظات زندگی مبارک پیامبر اکرم(ص) در خدمت آن حضرت بودم که حضرت فاطمه(س) وارد شدند؛ چون وضع پدر بزرگوارشان را دگرگون دیدند از شدت ناراحتی شروع به گریه کردند. پیامبر اکرم(ص) که ایشان را در آن حال دیدند، خطاب به او فرمودند: ای فاطمه مگر نمی دانی که ما اهل بیتی هستیم که خداوند آخرت را برای ما برگزیده است. خداوند به ما امتیازاتی داده است که به کسی از اولین و آخرین آن افتخار نداده است، از جمله من بهترین و برترین پیامبرانم، جانشین من علی(ع) برترین اوصیاست و شهید ما برترین شهداست… سوگند به خدایی که جانم در دست اوست، مهدی این امت از اهل بیت من است که وی زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد چنان که پیش از آن از جور و ستم پر شده بود.
شعیب بن ابی حمزه می گوید: به خدمت حسین بن علی(ع) رسیده، عرض کردم: یابن رسول اللّه(ص) صاحب الامر شما هستید؟ حضرت فرمودند: خیر؛ عرض کردم: او فرزند شما است؟ فرمودند: خیر؛ عرض کردم آیا او پسر پسر شما است، فرمودند: خیر؛ عرض کردم پس چه کسی صاحب الامر است؛ آن گاه امام حسین(ع) فرمودند: صاحب الامر کسی است که زمین را پس از پرشدن از ظلم و ستم با عدل و قسط پر خواهد کرد، او به هنگام فترت امامان خواهد آمد، همان گونه که پیامبر(ص) در زمان فترت پیامبران الهی برانگیخته شدند.
امام حسین(ع) می فرمایند: ما دوازده مهدی داریم، اوّل آنها امیرالمؤمنین(ع) و آخر آنها نهمین فرزند من است؛ او امامی است که به حق قیام می کند و زمین را پس از آنکه با کفر و بی دینی مرده است دوباره زنده می نماید. خداوند به وسیله او دین حقّ (اسلام را) را به همه آیین های باطل پیروز خواهد ساخت، هرچند که گروهی آن را نپسندند. برای او دوران غیبتی هست که بسیاری از مردم به خاطر سختی های آن دوران از دین خود دست بر می دارند… آگاه باشید کسانی که در این دوره سخت، با تحمّل رنج ها بر عقیده خود ثابت قدم باشند، همانند کسانی هستند که در رکاب پیامبر اکرم(ص) با شمشیر جهاد می کنند.
امام زین العابدین(ع) می فرمایند: در قائم ما شش سنت از سنت های انبیای الهی وجود دارد سنتی از حضرت نوح(ع) که عمری طولانی است؛ سنتی از حضرت ابراهیم خلیل اللّه(ع) که تولد پنهانی و کناره گیری او از مردم در برهه ای از زمان است؛ سنتی از حضرت موسی(ع) که ترس و خوف و دوره غیبت است؛ و سنتی از حضرت عیسی بن مریم(ع) که اختلاف مردم در وجود اوست و سنتی از حضرت ایوب(ع) که فرج بعد از شدت است، و نیز سنتی از حضرت پیامبر اکرم(ص) که قیام مسلحانه ایشان است.
امام سجاد(ع) فرمودند: مردمانی که در زمان غیبت مهدی(ع) به سر می برند و معتقد به امامت آن حضرت هستند و در انتظار ظهورش لحظه شماری می کنند از مردمان تمام زمان ها با فضیلت ترند؛ زیرا خدای عظیم الشأن به آنان به میزانی فهم و درک و خرد ارزانی داشته است که غیبت امام معصوم(ع) برای آنان همانند حضور آن حضرت است.
حضرت سجاد(ع) در توصیف وقایع پس از ظهور می فرمایند: هنگامی که قائم ما قیام کنند خداوند متعال تمام عیب ها و نقص ها را از شیعیان برطرف می سازد و دل های آنها را چون قطعه های آهن قرص و محکم می کند و به هریک از آنان به اندازه توانایی و نیروی چهل نفر قوّت و قدرت می بخشد و در نهایت آنان را فرمانروایان روی زمین قرار می دهد.
ابوحمزه ثمالی می گوید: روزی در خدمت امام باقر(ع) بودم، چون مجلس خلوت شد خطاب به من فرمودند: ای اباحمزه یکی از اموری که خداوند آن را حتمی ساخته است، مسأله قیام قائم ما (آل محمد(ص)) است؛ هرکس در این امر تردیدی به خود راه دهد، خداوند را در حالی که کافر و منکر حق است، ملاقات خواهد کرد. آن گاه فرمودند: پدر و مادرم فدای او باد که همنام و هم کنیه من است. او هفتمین فرزند من است که زمین را پس از پر شدن از جور و ستم با عدل و داد لبریز خواهد ساخت.
فُضَیل می گوید: روزی به خدمت امام باقر(ع) رسیدم و عرض کردم یابن رسول اللّه(ص) آیا برای قیام امام مهدی(ع) وقت و زمان مشخصی تعیین شده است؟ امام(ع) در پاسخ فرمودند: کسانی که برای ظهور قائم ما زمان خاصی را تعیین می کنند، از دروغگویان اند و این جمله را سه مرتبه تکرار کردند.
امام صادق(ع) می فرمایند: هر
