ابراهیم کریمی مدیر کل میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان گفت: استاد حاج مهدی ملک حسینی
به عنوان قدیمی ترین بیت خوان کتول و کتاب زنده موسیقی مقامی کتول در فهرست
آثار ناملموس کشور به ثبت ملی رسید.
به گزارش روابط عمومی و امور فرهنگی اداره کل
میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان؛ ابراهیم کریمی گفت: در
جلسه شورای عالی ثبت کشور که روز یکشنبه مورخ 18 شهریور 97 با دستور
رسیدگی به پرونده های ناملموس به ریاست دکتر فرهاد نظری مدیر کل ثبت اثار
کشور برگزار شد 10 اثر استان گلستان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت
رسید.
وی افزود: یکی از این 10 اثر استاد حاج مهدی ملک حسینی بود
که به عنوان قدیمی ترین بیت خوان کتول و کتاب زنده موسیقی مقامی کتول در
فهرست حاملان میراث ناملموس ثبت شد.
کریمی در ادامه گفت: استاد حاج مهدی ملک حسینی با توجه به
زحماتی که در پاسداری و حراست از بیت خوانی به عنوان یکی از نمادهای هویتی
کتولی ها و تربیت شاگردان داشته در جلسه شورای عالی ثبت کشور با دفاع
کارشناسان دفتر ثبت استان در این فهرست ثبت گردید.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان
ابراز امیدواری کرد با ثبت آثار فرهنگی، تاریخی، طبیعی ، صنایع دستی و
میراث معنوی، ناملموس این استان و معرفی هر چه بهتر این آثار، گام های
ارزنده ای جهت حفظ واحیای این مواریث ارزشمند برداشته شود.
گفتنی است لوح ثبت اثرپس از طی تشریفات قانونی توسط معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی امضاء و به استان ابلاغ خواهد شد.
شناخت بیشتر با استاد حاج مهدی ملک حسینی و بید خوانی به عنوان مرسوم ترین نوع آواز کتول:
مرسوم ترین نوع آواز در منطقه ی کتول «بید خوانی» است. چون
اساس شعر در موسیقی کتولی دو بیتی است و مقام ها بر این اساس اجرا میشوند
به آن بیدخوانی گفته میشود. آوازهای محلی و مقامی با مضمون ائمه و در وصف
یار خوانده میشود. واژهي «بيت»، در كتولي به شكل «بيد bid» تلفظ ميشود.
اجراي بيد خواني، با فرم خاصي از نشستن اتفاق ميافتد و از
كشمكش انسان با زندگي و طبيعت و رازهاي درونياش روايت مي‌نمايد. در
زمانهای گذشته هنر بیدخوانی معمولاً به‌صورت تک خوانی اجرا می‌شد.
به طور كلّي، آواز كتولي از سه بخش «بيدخواني»، «ريزمقام» و «منظومه» تشكيل شدهاست.
استاد حاج مهدی ملک حسینی در سال 1306 هـ.ش در شهر
علیآبادکتول، روستای الازمن بدنيا آمد. پدرش، ملک اکبر، نیچی (نینواز)
بوده و دایی و داماد وی نیز از بیت خوانهای منطقه بودند. حاج مهدی در
خانوادهایی که اهالی آن دستی بر موسیقی داشتند، پرورش یافت.
با گذشت زمان ایشان به بیت خوانی علاقه مند شدند و در سن 15
سالگی بطور جدی به این امر پرداختند تا به امروز که به درجه استادي رسیدند.
استاد آشنایی کامل به مقام های موسیقی آوازی کتول و داستانهای مربوط به
اشعار و دو بیتیها دارد و مسلط به خواندن دو بیتی های کتول میباشد.
وی علاوه بر بیت خوانی در ایام ماه مبارک رمضان به سحرخوانی
نیز میپرداختند. اكنون آقای ملک حسینی پس از گذشت 91 سال از عمر ایشان، به
عنوان قدیمی ترین بیت خوان کتول شناخته شده است. استاد با فعالیت و رعایت
اصول موسیقی در حیطه آوازی توانست از این هنر ارزشمند که يكي از نمادهاي
هويتي كتولي‌ها است پاسداری و حراست نماید و آن را تا به امروز زنده نگه
دارد.
وی از سال 1379 در جشنواره های
سراسری و ملی شرکت نموده و در تمامی جشنواره های داخلی و منطقهایی حضور
داشتند. از جمله جشنواره فجر، جشنواره نقالی موسیقی ایران و در چند جشنواره
اخیر موسیقی کتول که در طی سالهای 82، 83، 95، 96 برگزار گردید ایشان
اجرای بیت خوانی داشتند. استاد ملک حسینی علاوه بر آن در سال 85 نیز
بهعنوان داور جشنواره موسیقی کتول ایفای نقش نمودند. استاد تقدير نامهها
و تندیسهاي بسیاری از جشنواره های متعدد دريافت نموده است.
در حال حاضر استاد به سن 91
سالگی رسیده است و به دلیل کهولت سن قادر به انجام فعالیت های هنری (بیت
خوانی، سحرخوانی و …) همچون گذشته نمیباشند اما اهالی موسیقی از محضر
استاد و در مکتب ایشان شاگردی کرده و از دانش وی بهره ها میبرند و به
عنوان کتاب زنده موسیقی مقامی کتول به ویژه در حوزه موسیقی آوازی میتوان
از ایشان یاد کرد.
در حال حاضر حدود 10 بیدخوان زنده و فعال در منطقه کتول به
این امر اشتغال داشته که در مراسمات، جشن ها و مناسبت ها به اجرای بیت
خوانی میپردازند. لازم به ذکر است که طی سال های 1382، 83، 95 و 96 چهار
دوره جشنواره موسیقی کتول در شهرستان علی آباد کتول توسط ادارات کل میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان برگزار گردید
که از جمله قدم های موثر در راستای حفظ و پاسداری بیدخوانی از مواریث
ناملموس استان گلستان به حساب می آید.
در خصوص نوع آموزش شاگردان این رشته میتوان اینچنین گفت که
روش انتقال دانش و مهارت به نسل های بعدی به صورت سینه به سینه توسط بزرگان
عرصه موسیقی آوازی و مقامی کتول صورت میگیرد همچون آقایان حاج مهدی ملک
حسینی، درویش حاجی آشور، موسی ملک حسینی علی اکبر حاجی و …که به همین
شیوه به افراد جوان آموزش دادند.
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان گفت: استاد حاج مهدی ملک حسینی
به عنوان قدیمی ترین بیت خوان کتول و کتاب زنده موسیقی مقامی کتول در فهرست
آثار ناملموس کشور به ثبت ملی رسید.
به گزارش روابط عمومی و امور فرهنگی اداره کل
میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان؛ ابراهیم کریمی گفت: در
جلسه شورای عالی ثبت کشور که روز یکشنبه مورخ 18 شهریور 97 با دستور
رسیدگی به پرونده های ناملموس به ریاست دکتر فرهاد نظری مدیر کل ثبت اثار
کشور برگزار شد 10 اثر استان گلستان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت
رسید.
وی افزود: یکی از این 10 اثر استاد حاج مهدی ملک حسینی بود
که به عنوان قدیمی ترین بیت خوان کتول و کتاب زنده موسیقی مقامی کتول در
فهرست حاملان میراث ناملموس ثبت شد.
کریمی در ادامه گفت: استاد حاج مهدی ملک حسینی با توجه به
زحماتی که در پاسداری و حراست از بیت خوانی به عنوان یکی از نمادهای هویتی
کتولی ها و تربیت شاگردان داشته در جلسه شورای عالی ثبت کشور با دفاع
کارشناسان دفتر ثبت استان در این فهرست ثبت گردید.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان
ابراز امیدواری کرد با ثبت آثار فرهنگی، تاریخی، طبیعی ، صنایع دستی و
میراث معنوی، ناملموس این استان و معرفی هر چه بهتر این آثار، گام های
ارزنده ای جهت حفظ واحیای این مواریث ارزشمند برداشته شود.
گفتنی است لوح ثبت اثرپس از طی تشریفات قانونی توسط معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی امضاء و به استان ابلاغ خواهد شد.
شناخت بیشتر با استاد حاج مهدی ملک حسینی و بید خوانی به عنوان مرسوم ترین نوع آواز کتول:
مرسوم ترین نوع آواز در منطقه ی کتول «بید خوانی» است. چون
اساس شعر در موسیقی کتولی دو بیتی است و مقام ها بر این اساس اجرا میشوند
به آن بیدخوانی گفته میشود. آوازهای محلی و مقامی با مضمون ائمه و در وصف
یار خوانده میشود. واژهي «بيت»، در كتولي به شكل «بيد bid» تلفظ ميشود.
اجراي بيد خواني، با فرم خاصي از نشستن اتفاق ميافتد و از
كشمكش انسان با زندگي و طبيعت و رازهاي درونياش روايت مي‌نمايد. در
زمانهای گذشته هنر بیدخوانی معمولاً به‌صورت تک خوانی اجرا می‌شد.
به طور كلّي، آواز كتولي از سه بخش «بيدخواني»، «ريزمقام» و «منظومه» تشكيل شدهاست.
استاد حاج مهدی ملک حسینی در سال 1306 هـ.ش در شهر
علیآبادکتول، روستای الازمن بدنيا آمد. پدرش، ملک اکبر، نیچی (نینواز)
بوده و دایی و داماد وی نیز از بیت خوانهای منطقه بودند. حاج مهدی در
خانوادهایی که اهالی آن دستی بر موسیقی داشتند، پرورش یافت.
با گذشت زمان ایشان به بیت خوانی علاقه مند شدند و در سن 15
سالگی بطور جدی به این امر پرداختند تا به امروز که به درجه استادي رسیدند.
استاد آشنایی کامل به مقام های موسیقی آوازی کتول و داستانهای مربوط به
اشعار و دو بیتیها دارد و مسلط به خواندن دو بیتی های کتول میباشد.
وی علاوه بر بیت خوانی در ایام ماه مبارک رمضان به سحرخوانی
نیز میپرداختند. اكنون آقای ملک حسینی پس از گذشت 91 سال از عمر ایشان، به
عنوان قدیمی ترین بیت خوان کتول شناخته شده است. استاد با فعالیت و رعایت
اصول موسیقی در حیطه آوازی توانست از این هنر ارزشمند که يكي از نمادهاي
هويتي كتولي‌ها است پاسداری و حراست نماید و آن را تا به امروز زنده نگه
دارد.
وی از سال 1379 در جشنواره های
سراسری و ملی شرکت نموده و در تمامی جشنواره های داخلی و منطقهایی حضور
داشتند. از جمله جشنواره فجر، جشنواره نقالی موسیقی ایران و در چند جشنواره
اخیر موسیقی کتول که در طی سالهای 82، 83، 95، 96 برگزار گردید ایشان
اجرای بیت خوانی داشتند. استاد ملک حسینی علاوه بر آن در سال 85 نیز
بهعنوان داور جشنواره موسیقی کتول ایفای نقش نمودند. استاد تقدير نامهها
و تندیسهاي بسیاری از جشنواره های متعدد دريافت نموده است.
در حال حاضر استاد به سن 91
سالگی رسیده است و به دلیل کهولت سن قادر به انجام فعالیت های هنری (بیت
خوانی، سحرخوانی و …) همچون گذشته نمیباشند اما اهالی موسیقی از محضر
استاد و در مکتب ایشان شاگردی کرده و از دانش وی بهره ها میبرند و به
عنوان کتاب زنده موسیقی مقامی کتول به ویژه در حوزه موسیقی آوازی میتوان
از ایشان یاد کرد.
در حال حاضر حدود 10 بیدخوان زنده و فعال در منطقه کتول به
این امر اشتغال داشته که در مراسمات، جشن ها و مناسبت ها به اجرای بیت
خوانی میپردازند. لازم به ذکر است که طی سال های 1382، 83، 95 و 96 چهار
دوره جشنواره موسیقی کتول در شهرستان علی آباد کتول توسط ادارات کل میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان برگزار گردید
که از جمله قدم های موثر در راستای حفظ و پاسداری بیدخوانی از مواریث
ناملموس استان گلستان به حساب می آید.
در خصوص نوع آموزش شاگردان این رشته میتوان اینچنین گفت که
روش انتقال دانش و مهارت به نسل های بعدی به صورت سینه به سینه توسط بزرگان
عرصه موسیقی آوازی و مقامی کتول صورت میگیرد همچون آقایان حاج مهدی ملک
حسینی، درویش حاجی آشور، موسی ملک حسینی علی اکبر حاجی و …که به همین
شیوه به افراد جوان آموزش دادند.
